Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle yaşanan savaş nedeniyle ABD ve AB’nin ambargolarıyla karşı karşıya kalan Rusya’da hükümetin mart ayı prestijiyle paralel ithalata müsaade vermesi, Türkiye’yi bu ülkeye yönelik “transit hub”a dönüştürdü. Dünyanın farklı ülkelerinden gelen yükler, ambargo taramasının akabinde Türkiye’nin çeşitli limanlarına boşaltılıyor ve mallar milleştirilmeden reexport süreciyle Rusya’ya gidecek gemilere aktarılıyor. Gümrüklü bölgelerde karayolu taşımaları için de benzeri bir prosedür kullanılıyor. Mevzu iel ilgili bilgi veren lojistik kaynakları, birtakım Rus şirketlerin kelam konusu paralel ithalatı gerçekleştirebilmek için Türkiye’de temsilcilikler açtığı ve firma iştiraklerine gittiklerini belirtiyor. Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı Maksim Reşetnikov, paralel ithalat kapsamında ülkeye getirilen eserlerin toplam hacminin 4 milyar dolara yaklaştığını açıkladı.
RUSLAR VATANDAŞLIK ALIP TÜRKİYE’DE ŞİRKET KURUYOR
Lojistik kesimi temsilcileri, paralel ithalatın yüklü olarak Türkiye’de şirket kuran Rus yatırımcılar aracılığı ile yapıldığını söz ediyor. Verilen bilgiye nazaran, Rus iş insanları vatandaşlık almak için Türkiye’de gayrimenkul satın alıyor, lokal bir şirket kuruyor. Böylelikle, Uzakdoğu ya da AB üzere ülkelerden ithal ettiği eserleri, Türkiye’de şirketi üzerinden Rusya’ya gönderiyor. Maersk, Hapag Lloyd, Hamburg Süd üzere AB’li global konteyner devleri, Rusya seferlerini durdurduğu için bu taşımalar, denizyolunda Rusya’ya çizgisi bulunan Türk konteyner şirketleri aracılığı ile yapılıyor. Yalnızca denizyolu değil, kara, hava ve demiryolunda da Rusya’ya yönelik transit yüklerde artış olduğu belirtiliyor.
ANTREPOLAR RUS MALLARI İLE DOLDU TAŞTI
Rusya’ya gidecek transit yüklerin Türkiye’ye gelmesi nedeniyle antrepoların yoğunluğuna dikkat çeken Rif Line’ın Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Fazilet, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, “Geçen hafta Mersin’deydim. Dünyanın her yerinden gelen ve Rusya’ya aktarması yapılacak olan yükler nedeniyle Mersin’de antrepolar ağzına kadar dolu. Bir yandan bu yükler Türk armatörlerin gemileri ile Rusya’ya gönderilirken öteki yandan birçok Rus TIR’ı bu malları taşımak için Türkiye’ye geliyor” dedi.
TAYLAND’DA ÜRETİLEN BOSCH KLİMA TÜRKİYE AKTARMALI RUSYA’YA GİDİYOR
Hem Uzakdoğu hem de Avrupa lojistik piyasasını yakın takip eden Serkan Fazilet, süreçle ilgili şu açıklamayı yaptı: “Birçok AB’li firma zati Çin ve Endonezya üzere ülkelerden mal alarak Rusya’ya gönderiyordu. Mesela Alman Bosch’un klimaları Tayland’da üretiliyor, buradan Rusya pazarına gidiyordu. Artık ise Maersk, Hapag Lloyd, üzere büyük amatörlük şirketleri, Rusya’ya seferini durdurunca bu konteynerlerin hepsi, İstanbul’a, İzmir’e ya da Mersin’e geliyor. Buradan Medkon, Akkon, Arkas ve Fesco aracılığı ile aktarma yapılıp, Rusya’nın Novorossiysk limanına aktarılıyor.”
YERLİ ARMATÖRLERİN AVUKATLARI ‘AMBARGO’ TARAMASI YAPIYOR
Türkiye’nin önde gelen yerli armatörlük şirketlerinden Medkon Denizcilik, geçtiğimiz haftalarda Mersin, İstanbul ve İzmir’den Rusya’nın Novorossiysk Limanı’na sefer başlatmıştı. Medkon Genel Müdürü Mahmut Işık, Rusya’ya giden transit yükleri taşırken ambargonun delinmemesi konusunda büyük bir hassasiyet gösterdiklerini vurgulayarak, şunları kaydetti: “Avrupa’dan ya da çeşitli ülkelerden gelip Türkiye’de kurulan şirketler aracılığı ile konteynerlerin boşaltılıp, bizdeki konteynerlerle dolması halinde evraklara bakıyoruz. Arkas da biz de çok dikkatliyiz. Şirketimizde bu bahisle ilgilenen iki avukatımız var. Rastgele bir sorun yaşamamak için tüm evraklar onların denetiminden geçiyor. Gönderici alıcı ya da yükün ambargo kapsamında olmadığından emin olunca Rusya’ya taşıma yapıyoruz. Daha sonra taşıma ile ilgili tüm bu bilgileri P&I şirketine aktarıyoruz. Bizim için gönderici alıcı ve yükün ambargo kapsamında olmaması yetiyor. Fakat en ufak bir soru işareti varsa da bu taşımayı katiyen yapmıyoruz.”
DEMİRYOLUNDA DA TRANSİT TALEBİ ARTTI
Türkiye’nin önde gelen Antrepolarından Asbir’in İdare Şurası Lideri Erkan Başboğa da çok sayıda Rus iş adamının Türkiye’de şirket kurduğunu söz ederken, “Bu şirketler Avrupa’dan mal toplayıp, bize getirip transit taşıma yapıyor. Kimileri da Türkiye’den mal tedarik edip ihraç ediyor. Bu formda yasal bir tabana dayandırılıyor ticaret. Yalnızca denizyolu değil, demiryolunda da bir hareketlilik var. Avrupalı lojistik şirketlerinden Rus demiryolu çizgisini kullananlar Türkiye üzerinden taşıma yapmak istiyorlar. Hatta birini ben görüştürdüm demiryolları yetkilileriyle” dedi.
RUSYA’YA TIR SEFERLERİ ARTTI
Rusya’nın paralel ithalatındaki artış, Türkiye’nin karayolu dış ticaret taşıma sayılarına da yansıdı. Memleketler arası Nakliyeciler Derneği’nin (UND) bu hafta yayımladığı Ocak-Haziran 2022 Milletlerarası Karayolu Nakliyecilik İstatistikleri raporunda, Türkiye’den Rusya’ya yapılan taşımalardaki artış dikkat çekti. Türkiye’den bağımsız devletler Topluluğu (BDT)ve Orta Asya ülkelerine yapılan ihracat taşıma sayıları Ocak-Haziran 2022 devrinde geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran, yüzde 10 artarken, bu devirde Türk TIR’larının Rusya’ya seferleri yüzde 40 artış gösterdi.
Kuyrukta bekleyen araçlar da dikkate alındığında bu oranın çok daha fazla olduğu vurgulandı.
İTHALATTA RUS TIR’LARI REKOR KIRDI
Diğer yandan, yılın birinci yarısında Türkiye’nin ithalat taşımalarında en fazla hissesini artıran yabancı araçlar Rus TIR’ları oldu. Ocak-Haziran 2022 devrinde Türkiye’nin karayolu ithalat taşımaları yüzde 20 artarken, Rus TIR’ları bu devirde sefer sayısını yüzde 193 artırarak 2 bin 815’e çıkardı. Ocak-Haziran 2022 periyodunda Türkiye’nin toplam milletlerarası karayolu ihracat taşımaları yıllık bazda yüzde 15 artışla 1 milyon 20 bin adete ulaştı. Bu devirde toplam ithalat taşımaları ise yüzde 20 artarak 444 bin adeti aştı. Şimdi açıklanmamış olsa da bölüm yetkilileri, temmuz ayında paralel ithalatın taşıma sayılarına tesirinin daha fazla olacağını öngörüyor.