Ukrayna krizinin tırmanarak tam teşekküllü NATO-Rusya vekalet savaşına dönüşmesiyle birlikte doların dünyanın rezerv para ünitesi statüsünü kaybetme süreci hızlanırken, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ile CIA’in eski danışmanı ve yatırım bankacısı James Rickards, üç aydan daha kısa müddet içinde doların hegemonyasını parçalanmaya başlayabileceği iddiasında bulundu.
Ekonomik tahlil sitesi The Daily Reckoning’de makale yayımlayan Jim Rickards, “22 Ağustos’ta, bugünden yaklaşık iki buçuk ay sonra, memleketler arası finansta 1971’den beri en kıymetli gelişme açıklanacak” diye yazdı.
22 Ağustos, Brezilya, Rusya, Çin, Hindistan ve Güney Afrika’dan oluşan ve dolarsızlaşma kampanyasının başını çeken BRICS’in başkanlar tepesinin başlangıç tarihi. 1971 de ABD’nin altın standardından çıktığı tarih.
Bunun ‘doların global ödemelerdeki rolünü zayıflatıp nihayetinde önde gelen ödeme para ünitesi ve rezerv para ünitesi olarak doların yerini alabilecek yeni ve büyük bir para ünitesinin piyasaya sürülmesini’ içerdiğini öngören eski CIA-Pentagon danışmanı, bu tektonik kaymanın ‘sadece birkaç yılda’ gerçekleşebileceğini öngördü.
BRICS ülkelerinin gündemindeki yeni para ünitesi projesinin ivmesinin, ‘dünya ticaretini, direkt yabancı yatırımı ve yatırımcı portföyleri üzerinde öngörülemeyecek büyük tesir yaratacağını’ söyleyen Rickards, bunun ‘dünyanın hazır olmayabileceği derin ve gibisi görülmemiş bir jeopolitik şok dalgasına neden olacağı’ kehanetinde bulundu.
ABD’li gözlemci, BRICS üyelerinin birleşik ekonomik güçlerinin G7’den daha büyük olmasının yanısıra 8 ülkenin aslında resmen üyelik için müracaatta bulunması ve bir düzineden fazla ülkenin daha katılmaya ilgi göstermesiyle, genişlemenin, BRICS sisteminin en değerli gelişmesi olduğu değerlendirmesini yaptı. Üyeliğe talip olan ülkeler içinde Suudi Arabistan, doların dünya rezerv statüsünün istikrarını sağlayan petrodolar sisteminin temel taşı.
“Bu liste, gelecekteki BRICS toplantılarında iştirakçi sayısını artırmaktan çok daha fazla mana taşıyor” diyen Rickards, “Suudi Arabistan ile Rusya’nın her ikisinin üye olması durumunda, en büyük üç güç üreticisinden ikisi tek bir çatı altında toplanır. (Enerjinin üç büyüğünün öteki ismi ABD)” vurgusunu yaptı.
Eski danışman, “BRICS’e halihazırda üye ülkeler, dünya yüzeyinin ve ilgili doğal kaynakların yüzde 30’unu, global buğday, pirinç üretiminin yüzde 50’sini, gezegenin altın rezervlerinin yüzde 15’ini ve dünya nüfusunun yüzde 40’ını oluşturuyor” hatırlatmasının akabinde şöyle devam etti:
“Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya ve Suudi Arabistan’ın birleşik GSYİH’si 29 trilyon dolar yahut nominal global GSYİH’nin yüzde 28’i. GSYİH’yi ölçmek için satın alma gücü paritesi kullanılıyorsa, BRICS hissesi yüzde 54’ün üzerinde. Rusya ve Çin, dünyadaki en büyük üç nükleer cephanelikten ikisine sahip (diğer önder ABD).”
“Nüfus, kara kütlesi, güç üretimi, GSYİH, besin üretimi ve nükleer silahlar üzere her ölçüte nazaran BRICS, bir başka çok taraflı tartışma topluluğu değil. Batı hegemonyasına sağlam ve inandırıcı bir alternatif oluşturuyor.”
“Birlikte hareket eden BRICS, yeni bir çok kutuplu ve hatta iki kutuplu dünyanın kutuplarından biridir.”
“Ağustos ayında lansmanı açıklandığında yeni para ünitesi boş alana değil, sofistike bir sermaye ve irtibat ağına düşecek. Bu ağ, muvaffakiyet talihini büyük ölçüde artıracak.”
BRICS para ünitesinin ‘ticari mallardan oluşan bir sepete yahut altına sabitlenmesini beklediğini, sıradan, günlük süreçler için kağıt para biçiminde kullanılabileceğini düşünmediğini’ aktaran Rickards, “Katılımcı tarafların vadesi gelen yahut borçlu olduğu ödemeleri kaydetmek için şifreli ileti trafiğine sahip yeni bir BRICS+ finans kurumu tarafından tutulan müsaadeli bir hesap defterine bağlı dijital para ünitesi olacak” öngörüsünde bulundu.
ABD’li gözlemci, ‘BRICS para ünitesinin dolara karşı gerçek bir rezerv alternatifi olarak başarısı için, şu anda yatırımcılar ortasında sarsılmaz bir güç merkezi ve inançlı bir kıymet deposu olarak görülen ABD’nin devasa Hazine piyasasına bir alternatif yaratması gerekeceğini’ belirtti:
“Önemli olan, her ülkedeki ferdî yatırımcıların tahvilleri satın almasına bağlı olarak birebir anda 20 yahut daha fazla ülkede bir BRICS+ para ünitesi tahvil piyasası oluşturmak. BRICS+ tahvilleri, bankalar, postaneler ve öbür perakende satış yerleri aracılığıyla sunulacak. BRICS+ para ünitesi cinsinden olacaklar, lakin yatırımcılar bunları lokal para ünitesinde piyasa bazlı döviz kurlarından satın alabilecek. Para ünitesi altın takviyeli olduğundan, enflasyonla karşılaştırıldığında cazip bir bedel deposu sunacak.”
Rickards, Birinci Dünya Savaşı sırasında sürülen ve global finansı temelden dönüştüren ABD Özgürlük Tahvili’nin muvaffakiyetini örnek gösterdi:
“BRICS+ bir cins ABD Özgürlük Tahvili modelini kullanırsa, gelişmiş piyasa takviyesinin yokluğunda bile BRICS+ para ünitesi cinsinden milletlerarası rezerv varlıkları yaratabilir. Altına dayalı yeni bir para ünitesinin tanıtılması, ödeme para ünitesi olarak süratli bir halde benimsenmesi ve rezerv varlık para ünitesi olarak kademeli olarak kullanılması üzere tüm bu olaylar, yıllardır süren geliştirme sürecinin akabinde 22 Ağustos 2023’te başlayacak.”
BRICS ülkelerinin doların hegemonyasından kaçma gayretinin Washington’ın kendi buyurgan dayatmacı siyaseti ve bilhassa yaptırımlar yoluyla doları silah olarak kullanmasından kaynaklandığına dikkat çeken Rickards, şöyle devam etti:
“2007-14 yılları ortasında ABD Hazinesi, Pentagon ve istihbarat topluluğundan yetkilileri, dolar yaptırımlarının çok yahut berbata kullanılmasının, düşmanların yaptırımların tesirinden kaçınmak için doları terk etmelerine yol açacağı konusunda birçok kere uyardım. Bu türlü bir terk, yaptırımların tesirinin azalmasına, ABD’ye dayatılan öngörülemeyen maliyetlere ve nihayetinde dolara olan itimadın çökmesine yol açacaktır. Bu ikazlar çoğunlukla dikkate alınmadı. Artık bu iddianın birinci ve ikinci etabına ulaştık ve tehlikeli biçimde üçüncü kademeye yaklaştık.”
‘Batı’nın geçen yıl Ukrayna krizi sırasında Moskova’ya uyguladığı yaptırımların bardağı taşıran son damla olduğu, öteki birçok ülkenin makul hususlarda ABD ile aksi düşerlerse sıradakinin kendileri olabileceğine aydığını ve bunun dolar sisteminden büsbütün vazgeçme baskısını kıymetli ölçüde tırmandırdığını’ anlatan Rickards, “Bu dilek Rusya üzere mevcut amaçlarla sonlu olmayıp Çin, İran, Türkiye, Suudi Arabistan, Arjantin ve daha pek çok potansiyel amaç tarafından da paylaşılmaktadır” vurgusunu yaptı.
Yatırım bankacısı, “BRICS+, global ödemeleri ve nihayetinde global rezervleri dolardan arındırmak için gerçekçi bir efor sunuyor” diyerek ‘yeni BRICS+ para ünitesinin dünyanın önde gelen rezerv para ünitesinin düşüşünü büyük ölçüde hızlandırabileceği’ tezinde ısrar etti.