Mevlâna ile yolumuz İkindiyazıları’nda kesişmişti. Taşrada yayımlanmasına karşın İkindiyazıları, Türkiye’nin dört-bir yanından birçok edebiyat âşığına dar ve ancak geniş sayfalarını açmış, onlara ender görülecek muhabbet ortamı kurmuştu. Başta Nedim Ali Zengin olmak üzere dergiye emeği geçenleri minnetle anıyor, yaşayanlara âfiyet, Hakk’a kavuşanlara rahmet diliyorum.
Mevlâna ile yüzyüze tanışmak fakat İstanbul’da mümkün olmuştu. Son görüşmemiz kovid salgınından evvel, Zeytinburnu’nda düzenlenen bir Nusret Özcan’ı anma programı vesilesiyleydi.
Haziran ayı güya hazan ayı.. Üç Maraşlı ‘7 Haziran’da hayata gözlerini yummuş. Bunlar, Abdurrahman Cahit Zarifoğlu (1987), Abdurrahim Karakoç (2012) ve Mevlana İdris Zengin. “Uzaktan yakından edebiyata bulaşmışsan ‘haziran’a dikkat et” diyor gazeteci arkadaşım Numan İlhan. “Kader” diyorum ben de iç çekerek.
Benim için Mevlâna, insan toplayan bir insandı. Çocukların ‘çocuk’ dostuydu. Neyden yükselen ‘içli’ sesti. Kendisini kum tanesi olarak gören bir çöl âşığıydı. Derviş gülüşlü, sessiz ve yalnızdı. Modernizme karşı kendi masalını yazmış bir yazardı. İnce bir mizah zekâsı vardı. İsmail Kılıçarslan’ın dediği üzere, “Anlamanın ve üzülmenin peşinde” biriydi. İnsandı yani.
O herşeyden evvel bir şairdi. Bu yanını, Ömer Erdem ne hoş özetliyor: Mevlâna İdris, kendisi olarak şairdi.
Vefatının akabinde birkaç kitabını yine okudum. Bunlardan birincisi İyi Geceler Bayım’dı. Eser, ihtimamla hazırlanmış içi ‘turkuaz’ bir tablo! (Başka Kafa Yayınları, 5. baskı.) 39 şiirin yeraldığı kitabın baskı yılı yok lakin 2007’de Farsça’ya çevrilip Tahran’da yayımlandığı detayı var. Mevlâna demek biraz da buydu işte!.
Şiir okumalarımda ‘bütün’e bakmayı kıymetli bulsam da, ‘Bir dize yeter!’ dediğim vakitler çoktur. “Bir kum tanesiyim lakin / Çölün kederini taşıyorum” (s. 11) dizesi bu görüşüme uyan çok çarpıcı bir misâl.
Kimi, mânâ olarak ‘grift’ yazıyor şair: Telefonlar hiç fakirlerin çeşmesi olmadı (s. 18). Kimi de kolay: Hiç şapkasız kalmadım / zira şapkam olmadı hiç (s. 19).
Gece (s. 22) şiirinde olduğu üzere hayata sıkı eleştriler getiriyor.
“Bir kuş duruyor bir gökyüzü uçuyor kadar” (s. 37) dizesindeki orantı ve ideoloji dikkat cazip.
Mevlâna şiirinin en hoş yanlarından biri de imlâ anlayışı. Nokta, virgül, soru işareti vb yok. Bu, okuyana da kolaylıklar sağlıyor. İtinayla hazırlanmış kitabın, ‘İçindekiler’ kısmında kusur olması üzücü.
Diğer şiir kitabı Kuş Renkli Çocukluğum’a gelince (1. baskı), minicik yapıta 70 şiir sığdırılmış. (4. sayfadaki Dikkat’i atlamayalım!) Dikkat’te uyarıyor şair: Gökyüzü geliyor gökyüzü / Bütün kuşlar hazırlansın / Yıldızlar yerini alsın / Şiir başlasın (s. 4).
Sayfaların önlü-arkalı kullanılması ve hurufatın iri tutulması isabetli olmuş.
“Güneş tutulacakmış / … / Yarın ben tutuluyorum / Sünnetçi amca tarafından” (s.10), ‘Tutulma’ hâli fakat bu kadar çarpıcı anlatılır.
Çocuk muhayyilesini resmeden şiirler beğenilen: Dost, Sizin İçin, Ay’dan Merhaba, Kelam, Panik, İlgi ve Ses üzere.
Ölümden hikmete, ideolojiden merhamete kadar her mevzuyu şiirine katmış Mevlâna. Meselâ, “Çocuk nedir?” sualine, Yoruluyorum şiiri ile karşılık vermiş (s. 76).
Bu minik kitapta birçok dizenin altını çizdim. Bunlardan kimileri şunlar: Şahidimdir ayakkabılar / Yalnızım (s. 30), Çok şükür Allahım / Annem de yanımda / Uykum da (s. 46) ve Elmanın bir manası vardı / Yedim / Kayboldu (s. 79). Okumayı bitirdiğimde, güya bir çocuk, köşeden başını uzatıp, “ceee” diyecek diye çok bekledim.
Korkmadan(!) gözattığım son kitap Korku Dükkânı. Bir çocuğun dehşetleri üzerine kurulmuş olan eser, İstiklal Marşı’ndan bir dizeyle başlıyor: Korma! Sönmez… ve bir sloganla bitiyor: Korkma! Korktukça sıra.. (Arka kapak). Endişenin her tipini (yaklaşık 140 korku) bize yaşatan ve hem de güldürüp düşündüren bu kitabın cocukların iç dünyasının gelişimi açısından her meskende bulundurulması gerekir.
Bu dünyadan çocuklarımıza yazı, masal ve şiirlerini okutacağımız bir Mevlâna geçti. Kimbilir, tahminen bir gün hepimiz çocuk oluruz ve kurtulur dünya!..
İki şiir
Elma
Elmanın bir manası vardı / Yedim / Kayboldu
Neyse ki / Daha duruyor yüzlercesi / Komşumuzun bahçesinde
*
Harf-i Can
Bir kum tanesiyim ancak / Çölün kaygısını taşıyorum
Rüzgâr / Her sabah başka bir müzikle geliyor / Atım vefadandır / Hiç kımıldamıyor / Ben varım rüzgârlar harab / Ben varım çöl yerinde kalıyor
Sevgilim / Gücümü ölçme benim
MEVLANA İDRİS ZENGİN
Aramakla bulunmaz!
Bu yazının kıssası şöyle başladı: Haziran sonuydu. İş yoğunluğunun az olduğu bir saatte yazıişleri müdürlerimizden Fatma Parlar geldi, “Ahsen İlhan” dedi, “Okudun mu hiç?” İsim tanıdık. İlhan.. İlhan. “Okudum” dedim, “Düşünce Günlüğü sayfasında.” Sonra araştırınca bir kitabı olduğunu öğrendim: Üç Nokta-Mânâya Vuslat. Yapıtın yazıişleri müdürlerimizden Mustafa Kahraman’ın kitaplığında olduğunu öğrenince okumak için müsaade istedim.
Gazetemizin işçilerinden olan İlhan’ın bu yapıtı, Hayy Kitap etiketiyle yayımlanmış. Ahsen Hanım, Yeni Şafak’a çok emeği geçmiş merhum şair Selman Cahit Öztaş’ın kızı.
Kültürel birikimi satırlarına yansıyan İlhan’ın yapıtını ‘geri dönüş’ler yaparak okudum. ‘Güzel insanlar’a teşekkürle başlıyor muharrir muhabbete. Listede Mehmet Şeker, Yaşar Süngü, Şaban Abak üzere isimlerle dostlar ve aile efradı yeralıyor. “Bu kitap bir muhabbettir” (s. 7), cümlesiyle kelama giren müellif, bir ‘sen’ almış karşısına. Ona anlatıyor. Sorular soruyor, yanıtlar veriyor, düşündürüyor! Konuşma lisanı ile hikâyeleştirilerek yazılan ve kısa tutulan kısımlar daha vurucu.
Güzel cümleleri var: Acı insanı yalnızlaştırır. (s. 16), Bir ibadette gizlidir ömür. (s. 40), ..sevmek bir niyet,seviyorum demek bir vaat ve sevme hali de bir ibadettir. (s. 85), Bir kuşa su verirsin, bir yetimi güldürürsün, bir sızılı kalbe üfler, bir gözyaşı dindirirsin.. (s. 118).
Mânâya Vuslat aslında tek söze sığdırılmış: Aramak.
Bulanlar -ancak- arayanlardır!..
Ufarak öykü: Beş çayı
Mehmet Şeker’le oturduk. “Benim kaplumbağa sorun çıkardı yine” diye şikayete başlayacakken, “Çay içelim” deyip kalktım. Çaylar enfes. Daha ikinci yudumda Nusret Özcan geldi. “Selâmünaleyküm, bana da çay lütfen.” Tekrar kalktım “Hemen” deyip. “Bir çay daha eklesene” diye sesleniyor ardımdan biri. Kim ola? Derbesiyeli Hamit Can bu. Elinde ceket ve kitaplar. Ocağa geçtiğimde, ‘gümüş’ sakallarını sıvazlayan Nusret abi davudî sesiyle konuyu açıyor: Şimdiii, efendim… O orta, “Hani bize yok mu?” diye ocağa sesleniyor Kadir Demirel. Oturmuş, gözlüğünü siliyor. Hangi orta geldi? Masadan yükselen ses şiirleşip tütün dumanına karışıyor. Uzaktan uzağa ikindi ezanı.
Aaa, Mustafa Cambaz! Koşar adım dalıyor içeri. Sırtında çanta, elinde makine. Apansız durup, “Yaklaşın hele” diyor, “Fotoğrafınızı çekeyim. Beş çayı koyarız ismini.”
Deklanşöre basıyor…