B12 vitamini olmadan sağlıklı bir yaşam düşünülemez. İnsan vücudunda sentez edilemeyen ve mutlaka dışarıdan besinlerle alınması gereken bu vitamin sadece hayvansal ürünlerde bulunur. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, hafızayı ve bağışıklığı güçlendirip, kalp sağlığını koruyan B12’nin pandemide de öne çıkan vitaminler arasında yer aldığını belirterek, şu bilgileri paylaştı…
Prof. Dr. Osman Erk
Gıdalardan almak zorlaşıyor
Tarım ilaçlarının aşırı kullanılması, toprakların yoğun olarak yapay gübrelere maruz bırakılması, toprakların dinlendirilmemesi gibi modern tarım uygulamaları topraklarda yaşayan ve B12 vitamini sentez eden birçok bakteri türünün ortadan kalkmasına veya azalmasına yol açmıştır. Eski zamanlarda bitkisel ürünlerden mantarlarda ve deniz yosunlarında B12 vitamini var iken, günümüzde bu bitkiler B12 vitamini içermemektedir. Modern tarım uygulamaları dışında süpermarketlerde satılmakta olan doğallığı bozulmuş, içine pek çok katkı maddesi eklenmiş, ambalajlı gıdalarda birçok vitamin ve mineralin yanı sıra B12 vitamini son derece azdır. Organik olarak yetiştirilmeyen hayvanlarda B12 vitamini düzeyi giderek azalmaktadır. Gıdaların işlenmesi, saklanması, kesilmesi, pişirilmesi vitamin, mineral, antioksidan ve fitobesin miktarını oldukça azaltmaktadır.
Eksikliği nasıl anlaşılır?
Genel olarak B12 vitamini eksikliği şu belirtilerle kendini gösterir:
■ Yorgunluk
■ Unutkanlık
■ Hafıza güçlüğü
■ Konsantrasyon bozukluğu
■ Algılama bozukluğu
■ Denge bozukluğu
■ İştahsızlık
■ Bitkinlik
■ Uykusuzluk
■ Baş dönmesi
■ Entellektüel kapasitede azalma
■ El ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma
■ Dilde ağrı, şişlik
■ Demans, Alzheimer
■ İnsülin direnci, obezite
■ Koroner kalp hastalığı belirtileri (göğüs ağrısı, nefes darlığı)
■ Limon sarısına çalan solukluk
Eksikliği hangi sorunlara yol açar?
Yaşlanma süreciyle birlikte B12 vitamini emilimi azalır. Bütün organlarda olduğu gibi mide yapı ve fonksiyonları da bozulduğu için vitamin emilimi güçleşir. Ayrıca gelişigüzel kullanılan antiülser ilaçları ve metformin gibi ilaçlar B12 emilimini bozar. İlerleyen yaşla birlikte emilim güçleştiği gibi, emilen B12 vitamini ve folik asidin kan beyin bariyerini aşarak beyin dokusuna ulaşması da zorlaşır. Demans ve Alzheimer hastalığı olan kişilerde B12 ve folik asit düzeylerinin azaldığı ve kanda homosistein miktarında artış olduğu gösterilmiştir. B12, folik asit ve B6 vitaminleri vücutta ortaya çıkan homosisteinin yararlı bir aminoasit olan metiyonine dönüşmesini sağlar. Bu vitaminlerin eksikliğinde kanda fazla miktarda homosistein birikir. Homosistein kalp krizi riskini artırır, damar, beyin ve sinir sağlığına zarar verir. Bu vitaminlerin eksikliğinin algılama, idrak, konsantrasyon, öğrenme gibi nörolojik ve psikolojik fonksiyonları olumsuz etkilediği çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. B12 ekskliği bağışıklık sistemini de zayıflatır, bu yüzden enfeksiyon hastalıklarına yakalanma riski artar. Bilimsel araştırmalar vücudu virüs ve bakterilere karşı dirençli kılan bu vitaminin koronavirüse karşı koruyucu bir kalkan olduğunu göstermektedir.
Hangi gıdalarda bulunur?
B12 vitamini karaciğer, dalak gibi sakatatlarda, istiridye, karides gibi kabuklu deniz ürünlerinde, alabalık, ringa, uskumru ve ton balığında, yumurta, süt, yoğurt ve peynirde bulunur.
Tedavisi nasıl yapılır?
Tanı kanda B12 vitamini düzeyinin ölçülmesi ile konur. B12 vitamini hap olarak veya enjeksiyon (kas içi) şeklinde alınabilir. Enjeksiyon şeklinde tedaviye hastalar dramatik yanıt verir fakat kendilerini hemen çok iyi hissederler.
Takviye alınmalı mı?
B12 vitamini ilaçları, gereksiz yere kullanılan, kullanımı suistimal edilen ilaçlardandır. “Beyni güçlendiriyor”, “bunamaya iyi geliyor”, “felçleri önlüyor” düşüncesiyle gereksiz yere kullanılmaktadır. Bu ilaçlar B12 vitamini düzeyi normal kişilere önerilmemektedir.