Asgari ücretliler, memur ve emeklilerin gözü kulağı temmuz ayındaki yapılacak artırımda olacak. Hükümet cephesinden geçtiğimiz günlerde tüm çalışanların fiyatlarına yönelik bir çalışma yapıldığı bilgisi paylaşılmıştı. Pekala taban ücretliler, memur ve emeklilerin maaşları ne kadar artacak. Mevzuyla ilgili CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan uzmanlar mümkün senaryoları kıymetlendirdi.
ASGARİ FİYATA ORTA ARTIRIM BEKLİYOR MUSUNUZ? BUNA ARTIRIM MI YOKSA ENFLASYON DÜZENLEMESİ Mİ DENİLMELİDİR?
Vergi Uzmanı Muhammet Bayram mevzuyla ilgili şu sözleri kullandı:
“Enflasyon düzeltmesi denilmelidir. Taban fiyata artırım şu an yasal olarak yapılabilir değildir. Taban fiyat tespit kurulu yılda 1 defa toplanıyor. Taban fiyat yönetmeliğinin 7. hususunda bu karar var. Şöyle bahsediliyor 2 yılda bir toplanır deniliyor. Ekonomik konjonktür gereği orta vakitler da toplanabilir deniliyor. Şu an memurlara 6 ayda bir artırım yapıldığı ve ham unsur fiyatlarının arttığı konjonktürde minimum ücretlinin önemli bir refah kaybı var. Ek artırımdan çok seyyanen artırım ya da enflasyon farkı demek daha doğrudur.
Zaten büyük kentlerde minimum fiyatlı neredeyse yok. Patronlarımız buun karşılaşmış durumda. Pandemi kaidelerinde devletimiz hem çalışana hem patrona katkıda bulundu. Bu katılar enflasyonla unutuldu. Esnaflara vergi muafiyeti getirildi. Sayın Cumhurbaşkanı ücretlileri enflasyona ezdirmeyeceğiz dedi. Ücretliler derken yalnızca memur, emekli anlamak gerekmiyor minimum fiyat ve üzerinde maaş alan özel bölüm çalışanlarını dikkate almak gerekiyor. Patronu de düşünmek lazım. Minimum fiyat 2 bin 800 TL olan taban fiyat yüzde 50.5 artışla 4 bin 253 TL oldu. İçerisinde vergiler yok. 750 TL’lik çalışanın ödediği sigorta primi ve fon var. Bunun üzerine 5 bin 825 liraya kadar oluşana kadar patron karşılıyor. Patronun maliyeti 5 bin 825 liradır. Taban ücretlinin maaşını artırırken patronu düşünmek lazım.
Devletimiz nasıl kirada yüzde 25’ten fazla artış yapamazsın dediyse, şu an sigorta primlerini almayarak 5 bin 829 lira düzeyine çıkarabilir. Mayıs ayı sonu prestijiyle haziran enflasyonu 0 çıksa dahi yüzde 35’lik enflasyon farkı var. Haziranda Merkez Bankası beklentisine nazaran yüzde 2.86 enflasyon beklentisi var bu da eder yüzde 37.
Şu an 4 bin 253 TL’nin üzerine yüzde 37 fark yaparsanız tam sigorta primleri hissesi kadar bir artışa denk geliyor o da 5 bin 800 lira civarına geliyor. Bu meblağ yoksulluk sonunun altında olduğu için kâfi değil. Bu hem özel bölümdeki öteki şahısların maaşını etkileyeceği, dul ve yetim aylıklarını etkileyeceği için devletimizin her fiyatta düzenleme yapması lazım.
Temmuz ayında enflasyon farkı olunca ocak ayında da enflasyon farkı eklenecek. Devletimiz sigorta primlerini almayarak 2023 başındaki fiyatları da artırmış oluyor. Bu istikrarın hem patron hem emekçi tarafının hem de öteki fiyatlar tarafından uygun kurulması lazım.
ASGARİ ÜCERET ARTIRIMININ İKTİSADA, İSTİHDAMA TESİRİ NE OLACAK?
İhracat sayıları açıklandı 241 milyar dolarlık ihracat sayısı açıklandı. Bu patron tarafından sevindirici haberdir. Devlet siyasetimiz var. Bu siyaset yatırım, istihdam ve üretim yaparak büyüme modelidir. Ham husus fiyatları artıyor. Bunun sayesinde enflasyon artıyor. Dolarizasyonun çok olmasıyla fiyatlar etkileniyor. Fırsatçılar var her bölümde var. Buna fırsatçılık dememek lazım. Fiyat değişimlerine karşı patron de kendini korumalıdır.
Burada sabit gelirli ne yapsın. Sabit gelirli ne kadar cari fazla verdiğimiz düşünmüyor. Sabit gelirli markete gittiğinde kaç kilo bakliyat aldığına bakıyor. Şu anda yalnızca artırım yapılmayan kesim taban fiyatlıdır. Patron kesitini devletimiz destekliyor.
Asgari fiyat fiyatları bir tavsiye fiyatıdır. Bunun altında emekçi çalıştırılamaz. Özel kesimdeki öbür çalışanlar da taban fiyat baz alınarak artırım alıyor. En az yüzde 35 enflasyon farkı verilmelidir ki minimum fiyatlı bu hayat pahalılığı üzerinde ezilmesin.
ASGARİ FİYAT KAÇ LİRA OLMALIDIR?
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya ise hususla ilgili şu gelişmeleri paylaştı:
“Kamuoyuna yansıdığı formunda ele alınacak olursa 3 formül üzerinde duruluyor. 1. si 6 aylık devirde enflasyon farkının verilmesi. 2. si yıllık enflasyonun yarısının verilmesi, 3.’sü de patron üzerinde bulunan sigorta maliyetinin devlet tarafından karşılanması halinde çalışma yürütülüyor.
Yıl başında yüzde 50’lik artırım yapılmıştı taban ücretliye. Geldiğimiz 5 aylık enflasyon sayısı yüzde 34.69 düzeylerine yükseldi. Yüzde 50’lik artırımın yüzde 35’i gitti. Yıl başında yüzde 15 artırım yapılmış halinde dönüştü. Bundan sonraki aylarda enflasyon performansına bakmamız lazım. Taban ücretliye artış yapılacaksa buna nazaran değerlendirilmelidir.
Asgari fiyatta gözden kaçırdığımız bir konu var. Çalışanlarımızın refah hissesinin yükseltilmesi gerekir lakin kişisel manada taban fiyatın getirmiş olduğu mali tablolar kelam mevzusudur. Patron bunu çalışana vermiyor tıpkı vakitte devlet de ya da sistem de kişisel olarak minimum fiyatta artış oranında vatandaşa artırım yapmış halinde dönüşüyor. Birincisi vergi mükellefi olup bağkur pirimi ödeyenler, ikincisi isteğe bağlı prim ödeyenler, doğum borçlanması yapanlar, askerlik borçlanması yapanlar, yurt dışı borçlanması yapanlar, genel sıhhat sigortası primi ödeyenler.
Asgari fiyatta emekçiyi şad ederken birtakım kesitleri de devlet eliyle mağdur etmiş durumdayız. Taban fiyata çalışan açısından bakılıp artış getirilecekse ona katılıyorum lakin ferdî manadaki bahsettiğim ödemelerin de sabitlenmesi ya da taban fiyata gelen artırımdan etkilenmemesi gerekir. Taban fiyata gelecek olan artırımın fiyat olarak değil birtakım kesitleri olumsuz etkilediğini söyleyebiliriz.
Markette, pazarda fiyatların artacağı beklentisi var fakat bize de geçtiğimiz gün sayın Cumhurbaşkanı ile görüşen Türk İş Liderinden sonra borçlanma yapmak isteyenler telefonlarımızı kilitliyor. Borçlanma yapalım mı? Minimum fiyata artırım gelecek mi diye ağır bir telefon trafiği ile karşı karşıyayız. Biz sendikalarında bu işe el atmasını isterim.
Şu an Çalışma Bakanlığı’nın çalışmaları devam ediyor. Bilhassa bahsettiğim ferdî ödeme sisteminin minimum fiyata yapılacak artırımdan etkilenmemesi ya da yılbaşında artırılan ölçüde sabitlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Önümüzdeki hafta bakan tarafları masaya davet edip görüşmeye açarsa markette ve pazarda bunun karşılığı olacaktır. Devletin denetim sistemlerini daha da artırmalı diye düşünüyorum.
Asgari fiyata yapılacak artış, memura yapılacak artırım çarşı ve pazarı de etkiliyor. Onlar da etiket fiyatlarını değiştiriyorlar. Fiyat artışı yapılmalıdır fakat kıymetli olan bu artışın korunması ve alım gücünün düşürülmemesidir.
Siz 30’da verseniz 50’de verseniz pazardaki etiketlerin 2 katına çıktığını gördüğünüzde almış olduğunuz artırımın hiçbir ehemmiyeti kalmıyor. Devletin bu bahisteki kontrol sistemlerini süratli bir halde gerçekleştirmesi bunun önüne geçecektir.
ŞİMDİYE KADAR YAPILAN KONTROLLER TESİRLİ OLDU MU?
Ben tesirli olduğunu düşünmüyorum. Markette bugün aldığınız eserin fiyatının yarın değiştiğini görüyoruz. Kontrolün caydırıcı olması gerekiyor. Vatandaş olarak gerek üretici olsun gerekse tüketici olsun bizlere de önemli görev düşüyor. Bu dalda misyon alanların insaflı davranmaları, fırsatı lehlerine çevirme hırsını yenmeleri gerektiğini düşünüyorum. Vatandaş olarak biz de yetkili ünitelere usulsüzlükler ihbar etmeliyiz.
EMEKLİ VE MEMURLARA YÜZDE KAÇ ARTIRIM BEKLENİYOR?
Memur ve memur emeklilerinin yüzde 7 toplu kontrat artırımı var. Yüzde 7 artırımın üzerine gelecek enfalsyon sayısı yüzde 7’den düştükten sonra memurlarımıza ek edilecek. Personel ve bağkur emeklilerimizin yasa gereğ 1. 6 aylık devirde gerçekleşen enfalsyon oranı neyse emekli maaşlarına da o artırım uygulanacak. Bilhassa mayıs ayı sonuna baktığımızda 2.89 enflasyon gelmişti. Benim de yüzde 38-39 bandında olacak diye düşünüyorum.
37-40 bandı ortasında enflasyon geldiği taktirde personel ve bağkur emeklilerimiz bundan istifade edecekler. Memur ve memur emeklilerimiz de tıpkı oranda artırım almış olacaklar.
İşçi ve bağkur emeklileriyle ilgili enteresan bir durum ortada. Taban aylık uygulaması 2500 liraya çekilmişti. Emekli aylığınız 1500 liradan bağlandıysa yüzde 35 ile 2 bin 500 liranın üzerine çıkmıyorsa siz 2500 lira almaya devam edeceksiniz. Taban aylık olmasa bugün emeklilerin kimileri 1700 lira maaş alıyor olacaklar. Bunun bir an evvel düzeltilmesi gerekiyor. Aylık bağlama oranının düzeltilmesi gerekiyor. 2500 altında bağlanan aylıklar artırımlarla taban aylığını yakalayamıyorsa bu kesim gelecek olan enflasyon farkından ne yazık ki yararlanamıyor. Bunun bir an evvel düzeltilerek emeklilerimizin aylığını 2500 olarak bağladıysak aylık bağlama oranının 2500 lira üzerinden bağlanmasının emeklilerin yüzünü güldüreceğini düşünüyorum.”